SONDAJ NEDİR?
İşlem yapılacak zeminin jeolojik yapısına uygun olarak havalı sistem yâda çamur dolaşımıyla kuyu açılma sürecidir. Kısaca sondaj işlemi bu iş için gerekli araç ve gereçler kullanarak yeryüzünde çeşitli sebeplerle kuyu açma işlemidir. Bu işlem sonucu açılan kuyuya sondaj kuyusu ve sondaj işlemini yapan makineye ise sondaj makinesi denir.
Sondajın tarihi tam olarak bilinememekle birlikte ilk sondajın M.Ö 2000 li yıllarda Çin’in tuzlu su elde etmek için yaptığı düşünülmektedir. Ayrıca M.Ö ki yıllarda Mısır da da basit yöntemlerle sondaj işlemi yapıldığı bilinmektedir. Türkiye de bilinen en eski sondaj işleminin ise petrol çıkarmak amacıyla İskenderun’da açılmış bunu 1920 de İstanbul’da yapılan su sondajı izlemiştir.
DOĞRU SONDAJ NASIL YAPILIR, NELERE DİKKAT EDİLMELİDİR?
Sondaj işleminde zemin kullanılacak araç ve yöntemlerin belirlenmesinde oldukça önemlidir. Sert yapılı zeminlerde havalı sistem kullanılırken, yumuşak formasyonlarda ki zeminde çamurlu sistem kullanılır. Bazı kuyuların açılmasında iki yöntemin de kullanıldığı görülmektedir. Hangi yöntem ve araç gerecin kullanılacağı belirlendikten sonra sondaj etüdüyle yer altından çıkartılacak olan(su, petrol) maddenin en verimli hangi noktadan çıkartılacağı tespit edilerek kuyu açma işlemi başlatılır. İstenilen hedefe ulaşıldığında sondaj makineleri çıkartılır. Korunmaya alınan kuyu temizlenerek kullanıma hazır hale getirilir.
Tüm bu süreçlerin sağlıklı ve doğru biçimde yapmak, doğru zemine doğru sondaj yöntemini, sondaj makinesi ve ekipmanını (elmas, vidye, tij vd aksesuarlar) kullanmış olmak önemlidir. Aksi durumda, sondaj firmaları için ciddi işgücü kayıpları, makine ve ekipman israfları ortaya çıkacaktır. Bu nedenle gerek zemin etüdü çalışmalarında gerekse sondaj işlemi sırasında sondaj firmalarının teknik destek almaları büyük önem taşımaktadır.
SONDAJ YAPARKEN DİKKAT EDİLECEK HUSUSLAR
- Sondaj işlemi yapılırken, işin kaliteli yapılması,sondaj işleminden yüksek verim alınmasına yardımcı olacağı için bu iş de uzman olan kişilerden destek alınmalıdır.
- Sondaj işlemine başlamadan önce sondaj yerinin işçilerin çabuk ulaşabileceği ve araçların kolay taşınabileceği bir yer olmasına özen gösterilmelidir.
- Sondaj yerinin heyelan, sel gibi olaylardan etkilenmeyecek konumda olması göz önünde bulundurulmalıdır.
- Yeraltının çok değişken bir yapıya sahip olmasından dolayı ilk olarak rastgele değil bilinçli bir şekilde sondaj yapılacak alanın belirlenmesi lazımdır. Bunun için de gerekli uzman ekiplerce zemin etüdü yapılmalıdır.
- Sondaj işleminde hangi araç-gereç ve sondaj tekniğinin kullanılacağını belirlemek için yerin yapısının önceden bilinmesi gereklidir.
- Çevrenin emniyeti için işlem bittikten sonra kuyu ağzı kapatılmalı ve kuyuda bir araç gereç bırakılmamalıdır.
